مطالعات زمین‌لغزش
زمین‌لغزش
زمین‌لغزش یا رانش زمین عبارت است از حرکت توده‌ای از سنگ یا خاک در دامنه‌های شیب‌دار که معمولاً به طور طبیعی و تحت تأثیر عوامل مختلفی به خصوص نیروی جاذبه زمین رخ می‌دهد. زمین‌لغزش ممکن است در محل‌هایی که از مصالح دستی انباشته شده و با انباشتگی شیبدار گردیده است نیز صورت گیرد، ولی چنین لغزش‌هایی با لغزش‌های طبیعی که اغلب اتفاق می‌افتد از نظر عامل به وجود آورنده (عامل انسانی) و وسعت متفاوت است. خسارات و تلفات ناشی از وقوع زمین‌لغزش‌ها بسته به وسعت و نزدیکی آن‌ها به مناطق مسکونی و تأسیسات مختلف می‌تواند متفاوت باشد. زمین‌لغزش‌ها از جمله پدیده‌های طبیعی هستند که همه ساله در دنیا زیان‌های جانی و مالی هنگفتی را به بار می‌آورند.
 
 
یک زمین‌لغزش دارای مشخصات ژئومورفولوژیکی ویژه‌ای است که در بازدید‌های صحرایی و یا بر روی عکس‌های هوایی قابل مشاهده است. این مشخصات عبارت‌اند از:
  • تاج
  • رأس
  • بدنه
  • پرتگاه‌ها
  • پنجه
  • سطح گسیختگی
  • ...
زمین‌شناسان و مهندسین ژئوتکنیک در مطالعه زمین‌لغزش‌ها با ثبت مشخصات و سایر خصوصیات زمین‌شناسی مانند جنس سنگ و خاکی که در آن لغزش اتفاق افتاده، ابعاد لغزش، وضعیت زهکش‌های موجود در منطقه، شناسنامه زمین‌لغزش را تهیه می‌کنند.
 
 
انواع زمین‌لغزش براساس نوع مصالح شیروانی و نحوه گسیختگی آن
 
  • افتادن یا سقوط سنگ (Rock fall)
  • واژگون‌شدن سنگ (Rock topple)
  • لغزش سنگ (Rock slide)
  • لغزش خاک (Soil slide)
  • جریان خاک (Earth flow)
  • بهمن خاک (Debris Avalanche)
  • گسترش جانبی (Lateral Spreading)
  • خزش (Creep)
 
 
عوامل مؤثر در زمین‌لغزش
 
  • بارندگی
  • چینه‌شناسی
  • لایه‌بندی
  • ساختار‌های تکتونیکی
  • زمین‌لرزه
  • فعالیت‌های انسانی
  • آب‌های زیرزمینی
 
روش‌های مطالعه زمین‌لغزش‌
اگر چه اولین علائم وقوع زمین‌لغزش‌ها ایجاد ترک‌هایی عمود بر شیب دامنه است ولی در بسیاری از موارد پیش‌بینی وقوع لغزش به سادگی امکان‌پذیر نیست و انجام مطالعات مقدماتی ناحیه به منظور بررسی شرایط زمین‌شناسی، توپوگرافی، آب‌شناسی و هواشناسی ضروری است. براساس این مطالعات باید ویژگی‌های سطحی و زیرسطحی توده یا توده‌های مستعد لغزش بررسی گردد.
مطالعه زمین‌لغزش شامل موارد زیر می‌باشد:
  • مطالعه گزارش بررسی‌های پیشین در منطقه 
  • نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی و هیدرولوژی ناحیه 
  • عکس‌های هوایی ناحیه با مقیاس مناسب 
  • مطالعات هواشناسی
    • مطالعه آمار و اطلاعات مربوط به آب و هوای ناحیه 
    • تعیین تغییرات دمایی (حداقل و حداکثر) ناحیه 
    • تعیین نوع بارش و حداکثر بارش ناحیه 
    • تعیین شدت بارندگی‌های کوتاه‌مدت
  • مطالعات ژئومورفولوژی (زمین‌ریخت‌شناسی)
    • تهیه نقشه‌های توپوگرافی با مقیاس مناسب از منطقه لغزش و نشان دادن زمین‌لغزش یا زمین‌لغزش‌ها روی آن 
    • تعیین شبکه زهکشی (آبراهه‌ها، نهرها و چشمه‌ها) روی نقشه 
    • تعیین تغییرات شیب زمین در ناحیه مستعد زمین‌لغزش‌ها
  • مطالعات زمین‌شناسی
    • شریح وضعیت چینه‌شناسی و تعیین جهت شیب لایه‌بندی 
    • تشریح ویژگی‌های سنگ‌شناسی در محدوده زمین‌لغزش‌ها 
    • شناسایی ساختارهای تکتونیکی ناحیه مانند گسل‌ها و شکستگی‌ها 
    • تعیین نوع و میزان هوازدگی در محدوده لغزش‌ها
  • مطالعات آب‌های زیرمینی
    • مطالعات آمار و اطلاعات آب‌های زیرزمینی
    • بررسی نحوه ارتباط آب‌های سطحی و زیرزمینی 
    • تهیه نقشه‌های هم‌تراز آب‌های زیرزمینی برای تعیین تغییرات سطح ایستابی
  • مطالعات لرزه‌خیزی
    • بررسی سوابق لرزه‌خیزی ناحیه 
    • ارزیابی حداکثر شدت لرزه‌ها 
    • تعیین بزرگترین زمین‌لرزه احتمالی و برآورد شتاب افقی در محدوده زمین‌لغزش‌ها 
  • مطالعات ژئوفیزیکی
    • تعیین وضعیت لایه‌ها در محل لغزش 
    • تعیین عمق سنگ کف و سطح ایستابی
    • تعیین سطح یا سطوح لغزش و مشخص کردن شکل هندسی توده‌های دارای پتانسیل گسیختگی 
  • مطالعات ژئوتکنیکی 
    • تعیین محل حفاری گمانه‌های اکتشافی 
    • نصب علائم برای اندازه‌گیری میزان حرکت توده لغزنده در سطح 
    • نصب سیستم‌های رفتار‌سنجی در گمانه‌های اکتشافی 
    • نمونه‌برداری و انجام آزمایش‌های لازم برای تعیین خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاک و سنگ
    • شناسایی بهتر قشر متحرک 
    • تعیین موقعیت سطح لغزش 
    • تعیین موقعیت سطح ایستابی و تغییرات آن 
    • تعیین تغییرات هوازدگی نسبت به عمق 
    • بررسی نقش بناهای ساخته‌شده و اثر آن بر لغزش‌ها 
    • تحلیل پایداری و ارائه طرح پایداری یا تثبیت زمین‌لغزش 
    • تعیین عوامل مؤثر در گسیختگی
    • تحلیل‌های روش‌های پایداری
    • بررسی و ارائه روش تثبیت مناسب برای ناحیه 
    • تهیه نقشه اجرایی برآورد حجم عملیات و هزینه برای بهترین گزینه 
    • تهیه و تدوین گزارش نهایی 
 
روش‌های تثبیت و پایداری زمین‌لغزش‌ها
 
  • زهکشی توده مستعد زمین‌لغزش
  • کاهش وزن توده
  • جلوگیری از نفوذ آب
  • استفاده از دیوار حائل
  • کاشت درخت
  • اجرای شمع
  • توری سیمی و میل‌مهار
  • ایجاد برم
 
 
Copyright 2021 © SDP      Powered By : Parsian